متداول ترین تقسیم بندی پمپ ها بر اساس نحوه انتقال انرژی مربوطه ، سیال است که بر اساس آن به موارد زیر تقسیم می گردند:
انتقال انرژی به صورت پیوسته
انتقال انرژی متناوب ( دوره ای یا پریودیک )
که در ادامه به بررسی و توضیح اجزای کلی پمپ ها خواهیم پرداخت.
الکتروپمپ :
در اکثر بوستر پمپ ها از الکتروموتور به عنوان عامل حرکت کننده ی پمپ استفاده میشود. الکتروپمپ های یک بوستر پمپ به صورت موازی روی یک شاسی اصلی در کنار یکدیگر قرار دارند که مجموعه الکتروپمپ های یک بوستر پمپ را تشکیل میدهند .مقدار توان مصرفی الکتروموتور بستگی به پمپ دارد.برای الکتروموتور باید نوع عایق بندی مناسب را لحاظ کرد تا در مناطق مختلف و شرایط متفاوت جوابگو باشد. همچنین الکتروموتور از نظر مسائل ایمنی باید قابل اطمینان باشد.
بخش مکش :
بخش مکش بوستر پمپ شامل یک کلکتور لوله ای است که به واسطه انواع مختلف اتصالات و شیرالات مورد نیاز به مکش الکتروپمپ ها و خروجی مخزن ذخیره آب متصل می گردد.
اتصالات این بخش عبارتند از:
شیر قطع و وصل
فیلتر
لرزه گیر
فلنج
مهره ماسوره
بخش دهش :
بخش دهش نیز مشابه یک کلکتور لوله ای است که به وسیله شیرآلات و اتصالات لازم از خروجی الکتروپمپ به شبکه مصرف متصل می شود.
اتصالات این بخش نیز عبارتند از :
شیر یکطرفه
لرزه گیر
فلنج مهره ماسوره
کلکتور مکش و دهش :
ورودی پمپ ها به کلکتور مکش متصل می شود و آب یا هر سیال دیگر از طریق این کلکتور وارد پمپ ها می شود . خروجی پمپ ها از طریق اتصالات و شیر آلات و فلنجها به کلکتور دهش متصل شده و سیال از طریق این کلکتور خارج می شود. در کاربرد های آبرسانی جنس مورد استفاده در کلکتور ها باید از نوع گالوانیزه باشد تا از نظر بهداشتی مشکلی برای افراد پیش نیاید. در سیستم های آتش نشانی باید جنس کلکتور ها از نوع بدون درز بوده و توانایی تحمل در فشار بالا را نیز داشته باشد.
شیر فلکه :
زمانی که نیاز داشته باشیم یکی از پمپ ها را برای تعمیر یا به هر دلیل دیگری از مدار خارج کنیم از شیرهای فلکه برای قطع جریان سیال استفاده می کنیم.به این منظور برای ابعاد بزرگ از شیر های چدنی و برای ابعاد کوچک از شیر های برنجی استفاده می شود.
شیر یکطرفه :
برای جلوگیری از برگشت آب به بوستر پمپ و جلوگیری از صدمه رساندن ضربه قوچ احتمالی از شیر یکطرفه استفاده می کنند .
صافی :
در بسیاری موارد سیال مورد استفاده برای مصرف حاوی ذرات ریز یا اجسامی است که حتما باید از ورود آنها به پمپ جلوگیری به عمل آید تا به پمپ صدمه ای نرسد.بنابراین از صافی برای این منظور استفاده می شود در سیستم های آتش نشانی توصیه می شود که برای هر کدام از پمپ ها یک صافی جداگانه در نظر گرفته شود تا در صورت بسته شدن یک خط بقیه پمپ ها به کار خود ادامه دهند.
لرزه گیر :
به دلیل اینکه بتوانیم ارتعاش بوستر پمپ را به شبکه لوله کشی منتقل نکنیم از لرزه گیر در کلکتور مکش و دهش استفاده می کنیم هنگامیکه دبی خروجی از پمپ ها زیاد شود ارتعاش در بوستر پمپ نیز زیاد می شود به همین دلیل از لرزه گیر بصورت جداگانه در هر خط بوستر پمپ یعنی در ورودی و خروجی هر پمپ استفاده می شود.
تابلوی برق و کنترل :
تابلوی برق وسیله ای است که سیستم مکانیکی و الکتریکی را هماهنگ می نمایند .و طراحی مناسب تابلو می تواند نقش به سزایی در کارکرد مطلوب بوستر پمپ داشته باشد.تابلو های بر و فرمان باید الکتروموتور ها و پمپ ها را از خطرات احتمالی نظیر نوسانات شدید در شبکه برق و خشک کار کردن پمپ ها و غیره محافظت کنند.همچنین تابلو باید از نظر ایمنی نیز مورد تائید باشد .وظیفه کنترلر (PLC)این است که بوستر پمپ را طوری کنترل کند که در شبکه مصرف فشار و دبی مطلوب ایجاد گردد و استهلاک نیز در پمپ ها بطور مساوی تقسیم گردد. سیستم های بکار رفته در تابلوهای فرمان و قدرت بوستر پمپ باید امکانات مناسبی به شرح زیر ایجاد نمایند :
مخزن دیافراگمی:
آب سیالی است با درصد تراکم نزدیک به صفر و بطور عملی غیر قابل تراکم از آنجا که در خطوط پمپاژ همواره می بایست تداوم جریان سیال برقرار باشد (Continuity) تا عمل ازدیاد فشار و انتقال توسط پمپ انجام گیرد و با توجه به غیر قابل تراکم بودن آب تا بخشی از سیستم پمپاژ بصورت ارتجاعی قابلیت جذب انرژی بصورت فشار یا کشش را دارا باشد.مخازن دیافراگمی این قابلیت را دارند که آب را تحت فشار معینی ذخیره نموده و در صورت نیاز دوباره آن را به سیستم باز گردانند.تحت فشار بودن دائمی سیستم پمپاژ می تواند عملکرد صحیح پرشر سوئیچ (Pressure Switches) را نیز تضمین نماید تحقیقات نشان می دهد که وجود مخزن دیافراگمی در جلوگیری از به وجود آمدن تنش های بزرگ در اثر پدیده ضربه قوچ آب نقش بازی می کند .
از طرف دیگر برای جلوگیری از ازدیاد روشن و خاموش شدن پمپ ها سعی می شود حجم مخزن دیافراگمی را قدری بزرگتر از حداقل مورد نیاز برای نگهداری فشار انتخاب نمایند تا مصارف کوچک از محل ذخیره مخزن تامین گردد و سپس در صورت نیاز به مقادیر بیشتر آب مورد نیاز تامین شده و ضمنا آب تخلیه شده از مخزن نیز دو.باره جایگزین شود. هر چند این وظیفه را می توان به پمپ ژاکی نیز محول نمود تا مصارف کوچک را پاسخگو باشد اما به دلایلی که ذکر شد ترکیبی از پمپ ژاکی و مخزن دیافراگمی توصیه می شود که باعث جلوگیری از روشن و خاموش شدن های مکرر پمپ های اصلی گردد.
در بوستر پمپ هایی که از کنترلر برای کنترل کارکرد بوستر پمپ استفاده می شود حجم مخازن دیافراگمی مورد نیاز کمتر از حجم محاسبه شده خواهد بود زیرا کنترلر با برنامه ریزی صحیح می تواند بخشی از عملکرد مخزن دیافراگمی را پوشش دهد. این منبع به واسطه لوله یا اتصال قابل انعطاف به کلکتور دهش بوستر پمپ متصل می گردد و فقط در بوستر پمپ های دور ثابت مورد استفاده قرار می گیرد.
سوئیچ فشار :
در بوستر پمپ های دور ثابت از دو سوئیچ فشار برای کنترل فشار حداقل و حداکثر سیستم استفاده می شود و مقدار محدوده فشار مجاز کاری بوستر پمپ را برای واحد کنترل با استفاده از سوئیچ فشار معین می کنیم.
انتقال دهنده فشار :
در بوستر پمپ های دور متغیر برای کنترل کاملا ثابت فشار آب فقط یک پرشر ترانسمیتر بکار می رود.
مانومتر :
برای اندازه گیری فشار ورودی بوستر پمپ فشار خروجی بوستر پمپ فشار تک تک پمپ ها از مانومتر استفاده می شود.
اتصالات تبدیلی و فلنج ها :
برای اتصال قطعات مختلف بوستر پمپ به هم از اتصالات و فلنج ها استفاده می شود که بنا بر نوع و حجم بوستر پمپ از اتصالات و فلنجها ی جوشی یا دنده ای استفاده می شود.
شاسی :
برای یکپارچه نمودن بوستر پمپ مجموعه الکتروپمپ ها بخش مکش بخش دهش و تابلوی کنترل و فرمان بر روی یک شاسی اصلی نصب می گردند. پمپ ها و الکتروموتورها باید روی یک شاسی مناسب قرار گیرند تا از ارتعاش و حرکت آنها جلوگیری کند .مقاومت شاسی و نوع آن بستگی به وزن و حجم الکتروموتور ها و پمپ های مصرفی در بوستر پمپ دارد.
کوپلینگ :
اگر پمپ و الکتروموتور با سیستم کوپلینگ در خارج از پمپ کو پله گردد برای اتصال پمپ به الکتروموتور نیاز به کوپلینگ می باشد این کوپلینگ متناسب با قطر شفت الکتروموتور و پمپ است .استفاده از گارد کوپلینگ برای رعایت مسائل ایمنی اجباری است.
تمام قطعات بکار گرفته شده در بوستر پمپ باید از نوع استاندارد بوده و استاندارد های مربوط به آبرسانی و آتش نشانی در بوستر پمپ باید رعایت شود .همچنین تمام قطعات باید با ضریب اطمینان در نظر گرفته شده بتوانند فشار ایجاد شده توسط پمپ را تحمل نمایند.
انواع بوستر پمپ :
بوستر پمپ ها از نقطه نظر تعداد پمپ به دو دسته تک پمپه و دو یا چند پمپه طبقه بندی می گردند.
بوستر پمپ تک پمپه
بوستر پمپ با الکتروپمپ پیشرو
بوستر پمپ بدون الکتروپمپ پیشرو
بوستر پمپ تک پمپه جهت مصارف آب بهداشتی کم و متوسط در آبرسانی و صنعتی کاربرد دارد.این نوع بوستر پمپ کاملا یکپارچه بوده و برای استفاده کافی است که کلکتور ورودی آن به منبع تغذیه آب و کلکتور خروجی آن به شبکه مصرف متصل شده و برق مورد نیاز تابلوی کنترل و فرمان آن تامین گردد.
بوستر پمپ های دو یا چند پمپه دور ثابت به دو دسته با الکتروپمپ پیشرو و بدون الکتروپمپ پیشرو طبقه بندی می گردد.
این بوستر پمپ ها از یک الکتروپمپ پیشرو (جاکی پمپ)و یک یا چند الکتروپمپ اصلی تشکیل می شوند که در آن ظرفیت الکتروپمپ پیشرو کمتر از الکتروپمپ های اصلی است ولی فشار آن بتا فشار الکتروپمپ های اصلی برابر است.
این بوستر پمپ ها از دو یا چند الکتروپمپ اصلی با مشخصات یکسان بدون استفاده از الکتروپمپ پیشرو ساخته می شوند.
مؤلفه های بوستر پمپ
پمپ اصلی(MAIN PUMP)
پمپ ژاکی(JOCKEY PUMP)
پمپ رزرو(STANDBY PUMP)
بوستر پمپ ها براساس دو مؤلفه اصلی حداکثر مصرف آب و حداقل فشار طراحی می شوند و نوسانات ساعتی مصرف آب نیز عامل موثر در تعیین مشخصات آن می باشد.
نوع پمپ ها در بوستر پمپ از جهت کارکرد :
پمپ ها با توجه به کارکرد خود در بوستر پمپ به سه نوع تقسیم می شوند:
پمپ یا پمپ هایی که وظیفه تامین هد و دبی کل سیستم را دارند. هنگامی که دبی مورد نیاز یک سیستم زیاد باشد معمولا از پمپ های بزرگ استفاده می گردد به تبع آن موتور های محرک نیز انرژی زیادی برای به حرکت در آوردن پمپ نیاز دارند در الگوی مصرف زمان هایی وجود دارد که دبی درخواستی کم می باشد و میتوان این دبی را با یک پمپ کوچک تامین کردو نیازی به استفاده از پمپ بزرگ نیست. به همین دلیل برای صرفه جویی در مصرف انرژی و همچنین کاهش استهلاک پمپ های بزرگ پمپی با ظرفیت آبدهی کمتر از پمپ اصلی انتخاب می کنند تا برای مصارف کم فقط این پمپ روشن می شود و نیاز سیستم را برآورده کند.نام این پمپ ژاکی پمپ یا پمپ پیشرو است . برای حالتی که آبریزش در پمپ ها و افت تدریجی فشار در سیستم (LEAKAGE) وجود دارد از ژاکی برای تامین مجدد فشار استفاده می نمایند. معمولا در مکان هایی که آبرسانی امری ضروری است و وقفه در آن باعث ایجاد مشکلاتی می شود (مانند بیمارستانها کارخانجات و ….)پمپی را روی بوستر پمپ قرار می دهند تا در صورت خراب شدن یا توقف یکی از پمپ ها این پمپ وارد مدار شود و وقفه ای در آبرسانی ایجاد نگردد. این پمپ را پمپ رزرو می نامند.در بوستر پمپ هایی که برای آتش نشانی بکار می رود حتما باید یک پمپ رزرو روی بوستر پمپ تعبیه گردد.
